By Jon Henley, The Guardian
French President Emmanuel Macron is under intense pressure to call early parliamentary elections or resign, as his former allies have joined opponents in demanding he act to end an escalating political crisis in the EU's second-largest economy.
Macron's former first prime minister on Tuesday called on the president to step down, amid growing disillusionment even within his own camp, over one of the worst periods of political chaos in France since the founding of the Fifth Republic in 1958.
Édouard Philippe, prime minister from 2017 to 2020 and now leader of a party allied with Macron, said he should call early presidential elections as soon as next year’s budget is approved. Macron was re-elected in April 2022 for a five-year term, but since the 2024 snap legislative elections, his prime ministerial appointees have failed to secure a parliamentary majority to pass the budget. “Time is of the essence,” Philippe said. “We will not continue what we have experienced in the last six months. Another 18 months is too much and is damaging France. The political game we are playing today is worrying.”
Philippe, who is the centrist's top candidate in the upcoming presidential election according to polls, was not alone among Macron's former prime ministers in distancing himself from the embattled president. Gabriel Attal, whose brief tenure as the youngest prime minister in French history ended last year when Macron called snap elections that produced the current hung parliament, said he no longer understood the president's decisions.
Attal, who now leads the main pro-Macron party, told French media that after enduring five prime ministers in less than two years, it was “time to try something else,” criticizing what he called “Macron’s determination to maintain control.”
The calls came after outgoing Prime Minister Sébastien Lecornu, who was appointed just 28 days ago, resigned with his 14-hour cabinet on Monday, but was asked by Macron to hold final talks with party leaders to try to secure support.
Macron gave Lecornu until Wednesday evening to “define a platform of action and stability.” However, in a sign of the difficulties he faces, the far-right Rassemblement National (RN), the single largest party in parliament, refused to participate.
“Këto negociata të pafundme nuk synojnë më të mbrojnë interesat e popullit francez, por ato të vetë presidentit”, tha partia, e cila sipas sondazheve do të dilte e para në zgjedhjet e ardhshme parlamentare, por ka pak gjasa të siguronte shumicën.
Në një editorial të ashpër, Le Monde tha se kriza ishte një “farsë tragjike” dhe “një tjetër demonstrim i shpërbërjes” së mandatit të dytë të Macron që nga rizgjedhja e tij në vitin 2022. “Presidenti ndodhet në një krizë të madhe”, shkruante gazeta.
Gazeta kritikoi “të gjithë klasën politike franceze”, e cila sipas saj ishte “e paaftë të ngrihej në nivelin e sfidës”, duke preferuar të pozicionohej për zgjedhjet presidenciale të vitit 2027 në vend që të “ndërtonte një kompromis thelbësor për muajt në vijim”.
Franca ka qenë në krizë politike për më shumë se një vit, që nga zgjedhjet e vitit 2024, të thirrura si përgjigje ndaj suksesit të së djathtës ekstreme në zgjedhjet parlamentare evropiane të atij viti, që prodhuan një parlament të ndarë mes tre blloqeve pothuajse të barabarta: e majta, e djathta ekstreme dhe aleanca e qendrës së djathtë e Macron, pa shumicë.
Ndër opsionet e tjera, Macron mund të riemërojë Lecornu, të zgjedhë një kryeministër të ri, ndoshta një teknokrat jopartiak, i cili do të ishte i teti, ose të shpërndajë sërish parlamentin dhe të mbajë zgjedhje të reja legjislative.
Ai ka thënë prej kohësh se është i rezervuar për të mbajtur zgjedhje të reja legjislative, të cilat sipas sondazheve ka gjasa të prodhojnë sërish një parlament të ndarë, por të hënën la të kuptohej se mund të ishte i gatshëm ta bënte këtë nëse Lecornu dështon në misionin e tij të fundit.
Macron gjithashtu ka këmbëngulur vazhdimisht se nuk do të japë dorëheqjen para përfundimit të mandatit të tij në vitin 2027.
Thirrjet nga aleatët e Macron pasqyruan kërkesa të ngjashme nga kundërshtarët e presidentit si në të majtë ashtu edhe në të djathtën ekstreme, përfshirë presidentin e RN-së së djathtës ekstreme, Jordan Bardella, i cili të martën tha se edhe ai mbështeste zgjedhje të reja parlamentare ose një votim të parakohshëm presidencial.
“U bëj thirrje presidentit të republikës të dëgjojë vuajtjet në vend, të dalë nga izolimi i tij dhe të shpërndajë Asamblenë Kombëtare”, tha Bardella. “Duhet t’i kthehemi popullit francez që ata të zgjedhin vetë një shumicë”.
Të martën, Lecornu u takua me liderët e aleancës qendrore të Macron dhe me konservatorët e Les Républicains (LR), me partitë që raportohet se ranë dakord se gjetja e një marrëveshjeje për të kaluar urgjentisht buxhetin e planifikuar të kursimeve për vitin e ardhshëm duhet të jetë prioriteti kryesor.
Kriza politike po zhvillohet në sfondin e problemeve gjithnjë e më të thella financiare të Francës: raporti i borxhit ndaj PBB-së është i treti më i lartë në BE dhe pothuajse dyfish i tavanit të lejuar sipas rregullave të BE-së, ashtu si edhe deficiti i parashikuar buxhetor prej gati 6%.
However, Lecornu will need the support of others, including the center-left Socialist Party (SP), to have any hope of a majority in parliament to pass the legislation. The SP has called for “a change of course” under a “left-wing government.”
Lecornu became the shortest-serving prime minister in modern French history when he resigned, becoming the country's fifth prime minister since Macron's re-election in 2022 and the third since the dissolution of parliament last year.