Pensioners, between loneliness and destitution

The country is being emptied of young people. In villages and cities you find old people who are crying out for solitude trying to postpone the days.

You make it clear that you are the unheard voices of pensioners and their daily struggle with life. In the newest section "Through the Photos", journalist Esmeralda Topi and photographer Atdhe Mulla have met some elderly people who confess to the struggle with loneliness, diseases but also salt prices.

Esmeralda Balli and Atdhe Mulla

'My pension goes to medicine'

The day we housed them in her apartment near The Mosaic of Tirana, Sanije Gashi had received her pension. Like the 767,000 other retirees across the country, it was curious to see how much money the government would receive from the 8.6% index of pensions this October.

"I worked in printing for 35 years and I get 190,000 lekë a month," the 77-year-old said, noting that "of these 150,000 she needed medicine."

Sanija has passed celebrity ishem that has left her severe health consequences, but is forced to keep herself on her feet serving herself and her sick husband.

'I've got two kids, a boy and a girl. They're married. My daughter is away, she comes once in three days, as much as possible. "The boy hasn't spoken to us for 20 years," Sanija confesses in a sadness, repeating this sentence as a refrain:

'I don't blame either son or daughter-in-law. "Other people are my fault..."

In the absence of children, she serves Sadr, who she says has been suffering from mental health problems for 12 years. They have been married for half a century and Sanija is convinced that her husband has halal.

'I get up very often the night I serve my husband and from the problems I have I've collapsed more than 19 times. Thank goodness I haven't broken any bones.'

The signs of the last fall are still visible on the body.

'As if all that wasn't enough, I've had heart surgery four times.', Sanija continues, and tells us one for one all the medications she needs for herself and her husband.

"This box that sadri buys to feed his brain makes 25,000 leks," she said, from the medicine-filled comodina as if it were a mini pharmacy.

The only financial support the elderly couple have is pensions. The two receive $49,000 each month. But after paying off the monthly obligations to the state and buying the medicines you need, gashi couple have very little money left to spend the month.

'Without prices going up and I couldn't afford the month, now no yooo. I go to the social cafeteria every month. I don't have a heel or a money.

Sanija and Sadriu are only two of the 90,000 lonely elderly in Albania.

'I expected to get my pension then I'd leave...'

In the village of Saintepremte of Divjaka lives the only Kaleme Dardha. On October 6, the 82-year-old was brutally raped by two young men who robbed her home.

"Let the state and government punish them and give up," she prays tears in her eyes, as the marks of violence scream at our eyes...

As every year, this autumn-winter mother Cale was going to Italy to her daughters, but the news of the 'pension increase' kept her in the village one month longer.

‘Prisja të merrja pensionin pastaj do ikja… isha kurioze se sa më ishte rritur se dëgjuam në lajme. Ata masakrenjtë, siç duket kanë menduar se unë nuk isha në shtëpi dhe kur I kapa gafil më dhunuan, e ça s’më panë sytë…’, rrëfen e tmerruar ajo.

82 vjeçarja ka dalë në pension të parakohshëm dhe merr 18,000 lekë në muaj por ndryshe nga shumë të moshuar të tjerë, ajo gjen mbështetje financiare nga të dy vajzat. 

‘Nuk më mungon asgjë, s’më lënë gjë mangët. Por atje (Itali) nuk më rrihet, dua shtëpinë time në fshat. Këtu gjej rehat…po tani si do t’ia bëj?!’ ngre supet duke sjellë nëpërmend ndodhinë e tmerrshme të dhunimit dhe grabitjes nga dy të rinjtë e fshatit. 

I gjithë fshati është tronditur nga kjo ngjarje e rëndë, por ndjesitë më të forta I gjetëm veçanërisht tek të moshuarit e tjerë të vetmuar të fshatit.  

‘S’ishte parë e dëgjuar kjo që të dhunohej një plakë kështu… Merr çke për të marrë dhe lërë plakën e gjorë. Na ka zënë frika të gjithëve…’, thotë një familjare e nënë Kalemes që gjetëm në shtëpi. 

‘Punoj tokën se s’më del hesapi’

Edhe në fshatin Shënepremte, si në çdo zonë tjetër rurale të Shqipërisë jetojnë më shumë të moshuar, sepse të rinjtë kanë emigruar. Skënder Çokun e gjetëm duke punuar tokën pranë një vile me tre kate. 

‘Kjo është shtëpia e vajzës që kujdesem që kur kanë ikur në Gjermani.’, na tregon 71 vjeçari. 

Skënderi ka punuar kuzhinier, ka vetëm 6 vite që ka dalë në pension dhe merr 15,700 lekë në muaj. 

‘60 mijë lekë në muaj unë i dua ilaçe se vuaj nga tensioni dhe diabeti. Ndaj punoj tokën këtu, mbjell për veten time se s’më del hesapi’, vijon më tej ai.

Parcelën e tokës e ka mbjellë me perime dhe fruta të ndryshme ndaj shumicën e kohës e kalon aty duke u kujdesur që të marr frytet e të mbjellave.

‘Gjithsesi, mos të kishim fëmijët do kishim vdekur’, thotë ai me një buzëqeshje të embël në fytyrë, si për të na vërtetuar se edhe puna me tokën nuk i mjafton për të jetuar siç duhet. 

‘Kujdesem për nipin’

Jo të gjithë pensionistët kanë dalë ‘zyrtarisht’ në pension. Ndryshe nga Skëndëri që në pension kujdeset për një shtëpi bosh, të tjerëve ju buçasin shtëpitë nga zërat e fëmijëve.

Bujar dhe Shpresa Luga janë dy pensionistë nga Tirana. Ata kanë më shumë se një dekadë që kanë dalë në pension.

‘Tani kemi një punë tjetër part time, mbajme nipërit.’, tregon Bujari duke shtyrë në lisharëse nipin e tij 2 vjeç.

‘Vajzat na kanë gëzuar me katër nipër të mrekullueshëm. Ne i ndihmojmë deri sa vijnë nga puna, duke u kujdesur për ta.’, thotë Shpresa teksa na tregon në telefon një fotografi të shkrepur së fundi më të katër djemtë e vegjël.

‘A nuk janë të mrekullueshëm?! Këta na shtojnë jetën. Bashkë me gjyshërit e tjerë i mbajmë në shtëpi deri sa arrijnë moshën e kopshtit, pastaj shkojnë atje me fëmijët’, tregon Shpresa dhe kthehet nga i shoqi duke shtuar: ‘më ndihmon edhe Bujari, kujdesemi të dy’.

Bujari është 75 vjeç, ka punuar gjithë jetën shofer dhe vitet e punës i janë shpërblyer me 23,000 lekë pension. 

‘Kam punuar shofer që në kohën e komunizmit për një ministër shumë të rëndësishëm të kohës’ na tregon ai duke shtuar me shpoti ‘po pastaj kalova tek sporti deri sa dola në pension se ministri doli armik.’ 

Edhe Bujarin me Shpresën i ndihmojnë financiarisht të bijat, por ndryshe nga pensionistët e tjerë ata janë të lumtur që ndihmën ua shpërblejnë duke u kujdesur për fëmijët e tyre.

‘Nuk duhet të ketë pension nën 22 mijë lekë’

Faik Xhani është ish mësues nga Mati që prej vitesh drejton Shoqatën e “Pensionistëve të Shqipërisë”. 76 vjeçari i njeh mirë problemet e shtresës që përfaqëson dhe përpiqet të mbrojë me sa ka mundësi.

‘Të moshuarit janë me sëmundje, ju duhen lekë për ilaçe, për ushqim, për drita, ujë, telefon…Mishin e kanë harruar se çfarë është. Po rrofshin emigrantet, shyqyr që janë fëmijët se do hanim njëri- tjetrin’, pohon ai ndërsa komenton me ironi edhe indeksimin e fundit të pensioneve. 

‘I çorodisin pensionistët me indeksime ndërkohë që ne i rropëm fëmijët po i lëmë fukarenj’

Faiku numëron 42 vite punë por shteti e shpërblen çdo muaj me 17,000 lekë pension. Ndërkohë që sipas tij, pensioni minimal duhet të nis nga 22 mijë lekë në muaj. 

‘Këto janë parlamentarë xhepash, jo shërbëtorë të popullit.’ thotë Faiku, teksa na tregon shpenzimet minimale që i duhen një pensionisti çdo muaj (të detajuara në një bllok shënimesh).

‘Çuditem si s’ju bie mendja për ne?! I sheh këta pensionistët italianë që vijnë vërdallë nëpër Tiranë si turistë? Mua s’më del pensioni për të pirë një kafe çdo ditë në qendër të Tiranës, jo më të shëtis botën’, thotë ai ndërsa na rastisi të kalojmë përmes një grupi turistësh të huaj në kryeqytet.  

Jeta e pensionistëve në Shqipëri ndryshon shumë nga ajo e pensionistëve që përmend Faiku. Pensionistët në Shqipëri e vuajnë rritjen e çmimeve më shumë se sa pjesa e tjetër e popullatës, pasi ato pak të ardhura që marrin i shpenzojnë në blerjen e ushqimeve, që zënë thuajse 60% të shpenzime mujore. Referuar të dhënave nga Instituti i Sigurimeve Shoqërore pensioni mesatar mujor në qytet rezulton 17,350 lekë, ndërkohë që pensioni mestar mujor në fshat është 10,349 lekë. Dhe përtej propogandës për rritje pensionesh, e vërteta është se nga 1 tetori, pensioni mesatar në qytet u shtua vetëm 1,500 lekë nga indeksimi ndërsa pensioni mesatar në fshat vetëm 890 lekë.

‘Më i lartë tensioni se sa pensioni’

Një nga kategoritë më të keqpaguara pas daljes në pension janë minatorët. Ndryshe nga të tjerët që ankohen nën zë, ata prej katër javësh, po protestojnë në hyrje të parlamentit në përpjekje për t’i rikujtuar ligjvënësve të majtë të mbajnë premtimin e dhënë prej një dekade, miratimin e statusit të minatorit.

Mëngjesin e ccdo të enjte dhjetra minatorë dhe ish minatotrë i drejtohen Kuvendit me thirrje dhe pankarta nëpër duar me shpresë se një ditë zëri i tyre do të dëgjohet. 

“ Kam punuar 16 vite minatorë në Qafën e Barit, në Munellë. Sot marr 222 mijë lekë( të vjetra).”, thotë i zhgënjyer ish minatori Mark Gjergji.

“ Ndihem i nëpërkëmbur nga qeveria. Këta gjejnë para të rrisin pagat e tyre dhe kanë vite që mbajnë peng statusin tonë. Pensioni mesatar i një minatori sot është 250 mijë lekë të vjetra, por ne kërkojmë që të mos ketë pension nën 405 mijë lekë për minatorët.”, shton më tej ai.

Protestat e tyre nuk i kanë shqetësuar parlamentarët të cilët zbresin nga makinat luksoze dhe i drejtohen seancës së radhëstë shkujdesur. Indiferenca e tyre nuk i step minatorët, përkundrazi…  ata thonë se nuk do të dorëzohen deri sa miratimi i statusit të minatorit të futet në rendin e ditës, ndonjë të enjte. 

/FAKTOJE.AL