Shadows in the race for the head of the KPP, Balluk's role revealed! How 650 million euros were given without competition

Since Albania began the European integration process, the lack of competition in public procurement has remained one of the constant criticisms of international organizations, a criticism that is also reflected in the latest progress report of the European Union.

To analyze this issue in public procurement processes, we will first refer to the reports of the Supreme State Audit Office, according to which, in the last four years alone, the total economic damage due to irregularities in tendering processes amounts to 2 billion and 550 million euros, a burden that falls on citizens.

The show "Vetting" has analyzed the procedures with the highest monetary value for the period 2020-2023 and has revealed that in most of them there is no competition after companies were disqualified or only one company participated. According to procurement expert Muharrem Çakaj, the public procurement sector has several problems. "In essence, the public procurement process in Albania can be said to be lame, lame in quality, but also in the decision-making of the competent bodies," Muharrem Çakaj told "Vetting".

The problems with tenders have led to the creation of conditions for monopolies with public funds, which, according to the leaders of political movements, is reflected in the number of companies involved in tenders. “Normally, investments should be divided and tenders should be won by different companies, because if there are 6,000 construction companies in Albania, while 5 or 10 of them are the ones that win most of the public tenders in infrastructure, this clearly shows that a certain monopolization of the market has been created,” Adriatik Lapaj, chairman of the political movement “Albania is Made,” told “Vetting.” From the data processed by “Open Data Albania,” it results that a large part of the 100 largest tenders organized by public institutions result in “red flags,” or in other words, “red flags.” The “red flag” is automatically set by the “Open Data Albania” system when there is only one company competing for the tender, or all companies have been disqualified by the Bid Evaluation Commission, automatically declaring the qualified company the winner. The lack of competition is practically like participating in a competition, where no one appears except for one participant, who is automatically declared the winner. According to Ilir Brashaj, analyst at “Qëndresa Qytetare”, in high-value tenders the number of submitted bids is relatively low.

CONCENTRATION OF PUBLIC FUNDS IN SOME COMPANIES

Through data processed by “Open Data Albania”, “Vetting” has analyzed the 40 largest tenders for the period 2020-2023, where the lack of competition, which has indications of corruption, is noticeable. “Vetting” has identified that out of 40 tenders, 31 or 77% of them are “red flagged”, as all participants have been disqualified, with the remaining company in the competition automatically declared the winner. The total value of red flagged tenders is 72.3 billion lek. So, in 4 years, 650 million euros of public funds have been allocated without competition to a group of companies, which generate most of the income from public institutions. The reports of the Public Procurement Agency show that for 2023 alone, 1218 tender procedures were carried out with only one company submitting a bid and 24% of the procedures failed. According to expert Muharrem Çakaj, winning a contract with a value almost equal to the limit fund is a red flag, which should raise all possible alarms, that something is wrong with this procedure. “The feasibility of public procedures in 2023 is somewhere around 76%, so almost a quarter of public procurement procedures fail? Do you know why they fail? Because the operators that the authorities want have not been declared winners, therefore my assessment is that this process is partly transparent and partly objective”, – explained expert Çakaj.

Some of these tenders and companies are under investigation by SPAK along with the heads of the institutions that approved these contracts. Most of the tenders were organized by the Albanian Road Authority, under the direction of Evis Berberi, who was arrested in March 2024 at the request of the Special Prosecution Office. According to SPAK, Berberi is suspected of passive corruption for 3 tenders at the Albanian Road Authority, as well as money laundering. Another former director, who organized several tenders, where all competitors were disqualified, is Ergys Verdho, who currently heads the public company Albanian Railways and is under investigation by the Special Prosecution Office. In an official communication to "Vetting", SPAK stated that it has launched investigations for "abuse of office" for employees involved in the process of production, distribution and administration of electricity since October 10, 2021, where Verdho himself was the administrator of the Albanian Electric Power Corporation.

COMPANIES INVOLVED IN THE TENDER

In the Open Data Albania statement on the 2021 tenders, it is emphasized that: "the fact stands out that in the 100 largest tenders, there are 35 contracts with a restricted procedure or direct negotiations, in short, 'red flag' tenders without competition". Even out of the 10 tenders with the highest value for 2021, 6 of them are without competition after all participating companies were disqualified, with the only company remaining in the tender automatically declared the winner. All 6 tenders were organized by the Albanian Road Authority and are related to the infrastructure of the Tirana Outer Ring Road. According to procurement expert, Muharrem Çakaj, it is difficult for some operators to submit an offer equal to the limit fund, emphasizing that in these cases there are many indications that the competition for the tender is regulated. One of the most notable tenders was organized by the Municipality of Durrës with support from the reconstruction program for the "Rehabilitation of the Network Infrastructure in the Porto Romano-Kënetë area" with a winning bid of 19.7 million euros, 99.9% of the limit fund, with a negligible difference with the competitor. It is one of the procurement procedures that has been denounced by the show "Vetting", since in addition to the dubious procedure, one of the companies included in the winning consortium is "ADRIATIK" shpk, owned by the father of the former General Director of the Durrës Waterworks, Spartak Kovaçi, a case that is under investigation by SPAK. If in 2021 there are several companies that have competed and have made it to the end of the competition, in 2022 the situation is more serious since all the procedures are with 'red flags'. Of the 10 largest tenders for this year, most of which were organized by the Albanian Road Authority, all companies were disqualified, with the winner being declared the company that simply met the criteria. In 2023, there were cases where companies filed complaints, such as the case of the tender organized by the Ministry of Justice for the Construction of the Institution for Education and Rehabilitation of Juveniles with a fund limit of 19.2 million euros.

Në këtë rast, institucioni më i lartë në fushën e prokurimeve, Komisioni i Prokurimeve Publike e ka rrëzuar ankesën dhe ia ka deleguar si rast Agjencisë së Prokurimeve Publike për të realizuar një hetim administrativ. Një rast tjetër nën hetim nga SPAK, që mund të ishte me pasoja tragjike lidhet me shembjen e aksit Ersekë-Korçë, ku një ditë më pas në 17 shkurt 2024 Prokuroria e Posaçme do të niste hetimet për dy kompanitë “A & E ENGINEERING” dhe “A.N.K”. Kjo është një tjetër kompani, e cila ka fituar tender në 2023 duke u shkualifikuar konkurrentët e tjerë nga Autoriteti Rrugor Shqiptar me vlerë 20.8 milionë euro. Dy tendera të tjerë të vitit 2020, tenderi i Autoritetit Portual të Durrësit për shërbimi i menaxhimit dhe operimit të Terminalit të Kontejnerëve në portin e Durrësit dhe tenderi i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve janë nën hetim nga SPAK. Sipas ekspertit Çakaj, në sektorin e prokurimeve publike në këto 4 vitet e fundit po e hasim gjithmonë e më shpesh nënshkrimin e kontratës me një vlerë sa fondi limit, e cila është e dëmshme për menaxhimin e fondeve publike.

“Së pari, këtu kemi vrasje të garës, sepse teorikisht një procedurë prokurimi ku konkurrojnë disa operatorë ekonomikë, në një garë të ndershme do duhet që secili të japi ofertën e vet dhe oferta do duhet të ketë konkurrueshmëri”, – deklaroi për “Vetting” Muharrem Çaka. Në mbyllje të raportit për vitin 2020, Kontrolli i Lartë i Shtetit do të bënte kallëzim për tenderin e uniformave të policisë të realizuar në korrik 2020 nga Agjencia e Blerjeve të Përqendruara. Nga hetimet e SPAK do të arrestoheshin dhe dënoheshin anëtarët e Komisionit të Vlerësimit të Ofertave për shkelje të ligjit të Prokurimit Publik dhe favorizim të kompanisë që fitoi tenderin.

TENDERI I UNIFORMAVE TË POLICISË

Në korrik 2020, kryetari i Komisionit të Prokurimeve Publike do të emërohej Jonaid Myzyri dhe disa ditë pas emërimit të tij do të shpalleshin fitues të tenderit të uniformave të policisë bashkimi i kompanive “D&E” SHPK dhe “SUMMER CONF. s.r.l” dhe “LOVERS s.r.l” dhe “YAKUPOGLU TEKSTIL VE DERI SAN. TIC. AS A. VEDAT YAKUPOGLU”. Pavarësisht ankesave për këtë procedurë, ky tender do të fitohej nga konsorciumi i kompanive, pasi ishin shkualifikuar kompanitë e tjera. Edhe pse pati ankesa dhe kundërshtime, Agjencia e Prokurimeve nuk do të kishte hetim administrativ për këtë tender. Roli i Agjencisë së Prokurimeve Publike është verifikimi i zbatimit të procedurave të prokurimit publik dhe ankandit publik pas fazës së nënshkrimit të kontratës. Në rast shkeljesh të dispozitave ligjore dhe nënligjore, ky institucion vendos gjoba dhe propozon marrjen e masave administrative deri në përjashtimin e kompanive nga gara për tenderat. Por në këtë rast ka qenë Kontrolli i Lartë i Shtetit që ka zbuluar paligjshmërinë. Mesa duket historia e këtij tenderi ka fije, që jo vetëm hedhin dyshime për neglizhencë të qëllimshme nga APP-JA, por zbulojnë se Myzyri në deklarimin e pasurisë, ka fshehur vlerat monetare të përfituara nga transaksione financiare.

Sipas avokates Erjola Përlesi, vlerat monetare duhet të deklarohen pavarësisht kohës kur është realizuar transaksioni pasi duhet të dihet nga e ka prejardhjen. Konkretisht, në vitin 2020, Jonaid Myzyri do të themelonte me Gëzim Fezollin kompaninë “AGRO POLIS”, aksionet e së cilës do t’ia shiste në 7 korrik 2020 Valbona Ndrepepaj me vlerë 510 euro, dy ditë përpara se të zgjidhej kryetar i Komisionit të Prokurimeve Publike nga Parlamenti. Nga deklarata fillestare e pasurisë nga kreu i KPP-së rezulton se transaksioni i shitjes së 51% të aksioneve të kësaj kompanie nuk është deklaruar nga Jonaid Myzyri. Njëri nga pronarët e kompanisë fituese të tenderit të uniformave të policisë, “D&E” shpk rezulton në pronësi të Ismail Kadiut. Kadiu deri në vitin 2018 ka qenë bashkëpronar me Gëzim Fezollin te kompania “Liberest Grup” (ish-LIBEREST), kompani e cila me VKM-në e 2014 ka marrë sipërfaqe toke me kontratë 1 euro. Fezolli ka qenë ortak me Jonaid Myzyrin tek kompania “AGRO-POLIS”, transaksion ? të cilin Joniad Myzyri e ka fshehur. Sipas avokates Erjola Përlesi, çështja e deklarimit të pasurisë nga zyrtarët e lartë ka specifika, që sjellin masa të ashpra kur nuk zbatohet ligji. “Të deklarojë pasurinë financiare si edhe prejardhjen e tyre, në rast se nuk e deklaron kemi refuzim të deklarimit që sjell humbjen e funksionit dhe ndëshkim nga kodi penal”, tha për “Vetting” avokatja Përlesi. Por në këtë rast ngrihen disa pyetje: Pse e ka fshehur lidhjen e tij me Gëzim Fezollin, Jonaid Myzyri? Cila janë arsyet kaq të forta që Myzyri të rrezikojë postin.

VARTËSI I BALLUKUT

Dritëhijet me garën për kreun e Komisionit të Prokurimeve Publike

Prej korrikut 2020 e në vazhdim, Komisioni i Prokurimeve Publike drejtohet nga Jonaid Myzyri, i cili një vit pas diplomimit në 2014 nga Fakulteti i Drejtësisë do të ishte pjesë e Komisionit të Prokurimit Publik si inspektor. Ngjitjet në karrierë e Joniad Myzyrit do të fillonte paralelisht me ardhjen në detyrë të Belinda Ballukut në krye të Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë në janar 2019.

Nga dhjetori 2019 deri në korrik 2020, Jonaid Myzyri do kalonte si përgjegjës te Komisioni i Prokurimit Publik pranë Ministrisë së Infrastrukturës, post nga i cili u largua duke u katapultuar si kryetar i Komisionit të Prokurimeve Publike në korrik 2020. Por procesi i përzgjedhjes ka pasur një procedurë, e cila ka ngritur hije të forta dyshimi për paligjshmëri dhe mungesë transparence, procedurë e cila është realizuar ‘online’ nga Komisioni i Ligjeve në korrik 2020, i cili drejtohej nga ministri aktual i Drejtësisë Ulsi Manja. Sipas ligjit të Prokurimeve Publike, ka disa kritere për t’u plotësuar për të qenë kryetar i Komisionit të Prokurimit Publik. Disa nga këto kritere është eksperienca mbi 8 vite punë dhe të paktën dy vite punë në pozicion drejtues. Në listën e kandidatëve të propozuar me 5 veta, dy kandidatë qëndronin mbi të tjera me 75 pikë, Jonaid Myzyri dhe Nikollaq Neço. Në prezantimin në 9 korrik 2020 përballë Komisionit të Ligjeve, Zoti Myzyri nuk e specifikon fillimisht se sa vite punë ka, por do të ishte deputetja e Partisë Socialiste, Vasilika Hysi, e cila do të hidhte dritë mbi eksperiencën e kreut aktual të KPPsë.

PJESË NGA DISKUTIMET E KOMISIONIT TË LIGJEVE, 9 KORRIK 2020

Vasilika Hysi:Ju përmendët që vini nga shoqëria civile, ku keni qeni të anëtarësuar gjatë kësaj periudhe? Gjithashtu nga informacionet ose nga materiali që na ka vendosur në dispozicion shërbimet e monitorimit, rezulton që ju keni mbaruar studimet në vitin 2014. Pra, në këtë periudhë nga 2014 deri në 2020 në të cilën jeni, cilat janë përvojat tuaja që lidhen me fushën e prokurimit publik përveç këtij dyvjeçari, që keni qenë në marrëdhënie pune?

Jonadid Myzyri: Ndjesë, sepse ka pasur një ngatërresë ose një mosdëgjim të pasaktë. Unë nuk vij nga fusha e Shoqërisë Civile, por nga shërbimi civil. Unë studimet e larta baçelor i kam mbyllur fillimisht në vitin 2012, përkohësisht kam filluar të jem aktiv në punë, edhe gjatë periudhës së shkollës. Nga periudha 2009 e në vijim, nga viti 2015-2019 kam qenë në rolin e inspektorit të komisionit të prokurimeve publike dhe nga viti 2019 e në vijim jam përgjegjës në sektorin e prokurimeve publike pranë Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë.

Jonaid Myzyri e ka mbaruar shkollën në 2014 dhe ka kryer studime me kohë të plotë. Është e paqartë se si kreu i KPP-së ka arritur të kalojë këto filtra nga Komisioni i Ligjeve. Por ky nuk është i vetmi kriter që ngre pikëpyetje. Deputetja Vasilika Hysi do ta pyeste përsëri për pozicionin drejtues, se sa kohë kishte, por Myzyri do të deklaronte që kishte punuar te Ministria e Infrastrukturës, në kompani private, por edhe roli si inspektor është pozicion drejtues, duke shtuar se “është mbi dy vite drejtues në përputhje me ligjin”. Kreu i Komisioni të Ligjeve në atë periudhë, deputeti Ulsi Manja me propozim të deputetes Klotilda Bushka, por edhe në diskutimin me deputetët e tjerë në Komision do të propozonte në votim, që të zgjidhej Jonaid Myzyri. Në atë rast, nuk pati asnjë deputet kundra, asnjë abstenim. Deklaratat kontradiktore në Komisionin e Ligjeve janë vetëm sipërfaqja e një personazhi, i cili ka lidhje të dyshimta financiare. Le t’i marrim me radhë, përballë deputetëve të Komisionit të Ligjeve, Myzyri deklaroi se nuk ka qenë asnjëherë pjesë e shoqërisë civile, duke fshehur faktin që në të vërtetë ka qenë i punësuar pranë Organizatave Jofitimprurëse. Në deklaratën fillestare të pasurisë, kreu i KPP-së ka deklaruar se ka pasur të ardhura nga organizata jofitimprurëse, “ALBANIA INNOVATION FOUNDATION” për shkak të kontratës “Krijimi i sistemit e-ankand sipas sistemit open data”, OJF e cila rezulton me përfaqësues Alba Hasa. Ky projekt është financuar nga institucioni publik, Agjencia për Mbështetjen e Shoqërisë Civile. Në deklarimin e pasurisë nuk specifikohet nëse gjatë kësaj kohe Myzyri ka qenë i punësuar si inspektor, ndërkohë që në intervistën për Komisionin e Ligjeve deklaron se në vitin 2019 ka punuar si inspektor dhe më pas si përgjegjës te prokurimet te Ministria e Infrastrukturës. Një pasuri tjetër që ka ngritur dyshime për mosdeklarim është apartamenti në unazën e re, të cilin Myzyri e ka publikuar në 2020 për dhënie me qira. Ngrihen pikëpyetjet për këtë aset sepse në deklarimin e pasurisë, kreu i KPP-së rezulton pa apartament.

AKUZAT PËR LIDHJET ME KOMPANITË “ALKO IMPEX”

Përtej aspektit me deklarimin e pasurisë dhe CV-së profesionale, Joniad Myzyri ka treguar se edhe në punën e këtij institucioni ka pasur mangësi. Shpeshherë Komisioni i Prokurimeve Publike nën drejtimin e Jonaid Myzyrit ka qenë në qendër të akuzave për favorizimin e kompanive private, ku ai ka qenë i punësuar.

Sipas deklaratës së hershme në 2016, opozita shqiptare ka akuzuar Myzyrin se ka favorizuar kompanitë “Alko Impex”, ku si administrator shfaqet Arbër Abazi.

Kjo është njëra nga deklaratat e vitit 2016 kur Myzyri ishte inspektor te KPP-ja. Edhe në 2020 zëdhënësja e Partisë Demokratike, Ina Zhupa, ka lëshuar të njëjtat akuza për lidhjet me kompanitë “Alko Impex”, por në këtë rast Myzyri ka qenë në pozicionin e drejtuesit të Komisionit të Prokurimeve Publike.

Në asnjë rast, Myzyri nuk ka përgënjeshtruar deklaratat duke nënkuptuar se ka qenë i punësuar te kjo kompani. Janë të paktën dy tendera, për të cilët kompanitë kanë bërë ankesa, por çështja ka përfunduar në Gjykatë. Konkretisht në shtator të vitit të kaluar u organizua tenderi për rindërtimin e Spitalit Rajonal të Dibrës, ku u shpall fitues me ofertë 2.9 milionë euro bashkimi i kompanive “Rafin Company” dhe “Udha” shpk. Në garë mori pjesë edhe kompania “ALKO-IMPEX General Construcion” me administrator Arbër Abazin, i cili bëri ankesë për tenderin, ku në mars 2024 Komisioni i Prokurimit pranoi pjesërisht ankesën, duke urdhëruar Spitalin e Dibrës që të anulojë tenderin dhe ta rishpallë sërish tenderin. Por çështja do të përfundonte në Gjykatën Administrative, pasi bashkimi i kompanive fituese do të ankimonte vendimin e komisionit. Me anë të vendimit nr. 68, datë 22.07.2024 Gjykata Administrative e Apelit rrëzoi vendimin e Komisionit të Prokurimit Publik, duke e detyruar Spitalin e Dibrës që të vazhdojë me tenderin dhe të lidhte kontratën me kompanitë fituese. Megjithatë, Komisioni i Prokurimit Publik do të prodhonte një rast të paprecedentë pasi nëpërmjet një akti të pazakontë, KPPja ka urdhëruar Spitalin që të pezullojë zbatimin e vendimit të gjykatës. Në fakt, vendimi i Apelit është i formës së prerë dhe i detyrueshëm për zbatim, por nëpërmjet një shkrese me Gjykatën e Lartë, KPP-ja deklaron se ky rast është i veçantë dhe kjo i jep të drejtën të pezullojë tenderin.

“Vetting”: Dyshime se auditimi i koncesioneve bllokohet qëllimisht!

Me ndryshimet e vitit 2021, Agjencia e Prokurimeve Publike, e cila prej 7 vitesh drejtohet nga Reida Kashta ka shtuar Sektorin e Monitorimit të Koncesioneve dhe Procedurave në Fushën e Mbrojtjes dhe Sigurisë.

Ky sektor kryen hetim administrativ, nëpërmjet verifikimit të zbatimit të ligjshmërisë së procedurave të koncesioneve dhe prokurimeve në fushën e mbrojtjes dhe sigurisë pas nënshkrimit të kontratës. Sipas raportit të realizuar nga Kontrolli i Lartë i Shtetit në Agjencinë e Prokurimeve për periudhën 2021-2023 rezultojnë probleme me verifikimin e kontratave koncesionare. Konkretisht në vitin 2021 është firmosur kontrata për koncesionin e Aeroportit të Vlorës, për të cilën duhet të ishin bërë verifikimet, edhe pse ka shkelur afatin 2-vjeçar, që me ligjin e mëparshëm që ka qenë në fuqi, kjo kontratë duhet të ishte verifikuar.

In this regard, the Procurement Agency has stated that the matter has been referred to SPAK, but the auditors have stated that the PPA has not submitted any documentation to prove the causes. But this is only from one of the concession contracts, since in 2022 3 other contracts were signed, for which no verification was carried out by the Procurement Agency for the “Milot-Thumanë” road concession, the “KasharPezë-Lekaj” road concession and the “Lekaj-Konjat-Fier” road concession. According to lawyer Erjola Përsi, one of the reasons that we have many violations in the tender process is also related to the work of public institutions themselves, which do not conduct audits and do not refer violations to tenders. According to the KLSH, the Public Procurement Agency has not conducted any administrative investigation for these concessions, has not completed the staff for this sector and above all, there is no document for this agency to prove the reasons why these verifications were not carried out. The report reveals that the impasse was caused by the failure of the Ministry of Infrastructure and Energy, headed by Belinda Balluku, to submit documents to the Concessions Handling Agency (ATRAKO). The audit also reveals that the Procurement Agency has not made any request to fill this position, raising suspicions that the blocking of the verification of concession contracts was intentional.

In February 2024, Myzyri appeared before SPAK, where he stayed for about two hours, where the reasons in this case remain unclear. In this situation of irregularities with public procurement procedures, foreign investments remain at low levels. Thus, in 2023, out of 4007 procedures that were finalized with a contract, the number of foreign companies that were declared winners is only 18. According to procurement expert, Muharrem Çakaj, in the conditions when Albania seeks to be part of the European Union and seeks to open the market, this number is relatively small.

"This is an alarm bell that the procurement system in Albania is closed, the procurement system is controlled and here we have neither transparency nor competition," expert Çakaj told "Vetting".

According to the chairman of "Albania Becomes" Adriatik Lapaj, behind this whole situation of market closure there may be reasons related to the short political ties with the country's government, which in themselves may also be a cause for camouflaged corruption. The facts reflected above show that in Albania, it has become common to violate all the rules for fair competition in all processes, especially in those related to public procurement. Each of the officials from the lowest levels of the state administration to its top, is aware of his journey, for every cent that he has unfairly benefited to the detriment of public funds of the poorest country in Europe.

/The show "Vetting"