Kush do ta mbrojë Europën në rast të një lufte dhe me çfarë mjetesh? Roli i NATO-s

Maurizio Caprara- Corriere della Sera 

Pushtimi rus i Ukrainës, i cili filloi tre vjet më parë plus sulmet ndaj Izraelit që filluan më 7 tetor 2023 dhe më pas u pasuan nga përgjigjet e shtetit hebre, i kanë kthyer në aktuale pyetjet e shekullit të njëzetë.

Nëse goditjet në strukturat gjeopolitike vazhdojnë, kush do ta mbrojë Evropën? Me çfarë mjetesh? Presidenca e Shteteve të Bashkuara në duart e Donald Trump ngre pyetjet në mënyrë drastike.

Ishte Trump ai që kërcënoi se do t’i linte të vetëm në front aleatët evropianë për të rritur shpenzimet e mbrojtjes përballë Rusisë, nëse sulmohej prej saj.

E kundërta e rregullit të tre musketierëve “një për të gjithë, të gjithë për një” mbi të cilin bazohet Aleanca Atlantike, e sanksionuar me fjalë të tjera nga Neni 5 i Traktatit të Uashingtonit.

Për momentin, janë rreth 40 mijë persona që monitorojnë anën lindore të Aleancës për NATO-n, si nga afër, ashtu edhe nga larg.

Nuk është e lehtë t’i numërosh ato sipas vendit. Batalionet dhe automjetet vendosen me rotacion në terren dhe me përditësime planesh.

Aleanca ka 500 mijë njerëz “në gatishmëri të lartë operacionale”. Është shuma e atyre që kërkohen për t’u marrë me çdo emergjencë midis forcave tokësore, detare, ajrore dhe digjitale.

Me pak fjalë, nga ushtarët te kontrollorët e trafikut ajror, nga nëndetëset te personeli i logjistikës e kështu me radhë. Sa burra dhe gra do të nevojiteshin për të monitoruar një “armëpushim” të mundshëm në Ukrainë?

Është e pamundur të dihet derisa të jetë e qartë nëse ata që do të dislokohen, do të jenë forca ndërhyrëse për të mbajtur të ndarë ukrainasit dhe rusët ose njësi të dërguara për të konsoliduar mbrojtjen ukrainase prapa linjave.

As nuk dihet dhe nuk ka ndonjë rëndësi se çfarë do të garantonin Shtetet e Bashkuara për mbrojtjen ajrore, raketore dhe detare.

Gjeografia tregon se siguria e vendit nuk varet ekskluzivisht nga trupat. Ukraina ka 1.940 kilometra kufi me Rusinë, mbi 1.100 km me Bjellorusinë.

Pothuajse 2.800 kilometra vijë bregdetare. Siguria konsiston në njohjen e gjerë të një domosdoshmërie: shpenzimet e mbrojtjes të vendeve evropiane duhet të rriten.

Në samitin e ardhshëm të Aleancës, në qershor në Hagë, krerët e shteteve dhe qeverive do të ripërcaktojnë objektivin e rënë dakord në vitin 2014, për të ndarë ekuivalentin e 2% të Prodhimit të Brendshëm Bruto, përkatës për ushtrinë dhe armët.

Ajo do të duhet të shkojë sa më shpejt mbi 2% sa më shpejt të jetë e mundur dhe, ndoshta, në 3% ose më shumë deri në vitin 2030.

Trump ka shprehur synimin e tij për të rritur shpenzimet e aleatëve në 5%, një pjesë që nuk preket as nga vendi i tij. Përtej përqindjes, drejtimi i udhëtimit ka rëndësi.

Çdo zhvillim i mbrojtjes evropiane nuk mund të injorojë atë që po bën sot aleanca më e madhe politiko-ushtarake në histori, NATO.

Pra, është mirë të kihet parasysh se nga 32 shtetet anëtare të saj, në fund të vitit 2024, 23 ishin tashmë mbi pragun e 2%.

Gjashtëmbëdhjetë, në mesin e 23, janë shtetet që hyjnë gjithashtu në BE: nga Polonia me 4.12% në Sllovaki me 2% që kalojnë nga Greqia me 3.08%.

Italia është jashtë perimetrit. Në vitin 2024, kjo e fundit ishte në 1.54% të PBB-së sipas kritereve italiane të llogaritjes, në 1.49% në bazë të atyre të Aleancës.

Ngurrimi ndaj rritjes së shpenzimeve ushtarake – 2%, u ra dakord në vitin 2014 nga shtetet dhe nuk u mohua kurrë nga qeveritë e qendrës së majtë dhe të qendrës së djathtë – ka penguar një debat në Itali se si dhe në çfarë mënyrash duhet të shpenzojmë më shumë për të qenë më të sigurt.

“Diskutimi i 2%, 3% apo 4% është i pakuptimtë”, thotë për shembull një studiues me një prejardhje të caktuar Atlantike, Stefano Silvestri, autor i librit “Guerra in Europa” së bashku me Adolfo  Battaglia-n.

“Nuk ka dyshim që duhet të shpenzojmë më shumë, sidomos ne italianët. Por si mund të përcaktohet një objektiv i tillë pa vendosur se çfarë duhet bërë?”, pyet Silvestri.

Pushtimi i Ukrainës ka nxitur tashmë më shumë dalje. Vitin e kaluar, shpenzimet e shteteve të BE-së për mbrojtjen u rritën në 326 miliardë euro, 1.9% e PBB-së së Bashkimit Europian.

Krahasuar me vitin 2001, një rritje e përgjithshme prej mbi 30%. Fatkeqësisht, raporti i Mario Draghit për konkurrencën evropiane, nënvizonte se në periudhën qershor 2022 dhe qershor 2023, 78% e parave shkuan për furnitorët jashtë BE-së.

63% në Shtetet e Bashkuara. Ish-presidenti i Bankës Qendrore Evropiane, këshilloi forcimin dhe koordinimin e blerjeve në Evropë.

Në Këshillin e jashtëzakonshëm Evropian të së enjtes, më 6 mars, Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen ka detajuar zgjidhjet e mundshme për format e reja të financimit: emetimi i letrave me vlerë të borxhit, lehtësimi i kufizimeve të deficitit kombëtar apo të tjera.

“NATO ka krijuar një kulturë të përbashkët midis ushtrisë, aftësinë për të punuar së bashku”, thekson Francesco Talò, ish-përfaqësues i përhershëm i Italisë në Aleancë.

“Në BE-në aktuale nuk do të kemi kurrë një mbrojtje evropiane. Ajo që mund të bëhet, është që një numër i caktuar vendesh t’i vendosin vetes një objektiv të përbashkët, siç është ndihma për të mbrojtur Ukrainën dhe të ngrenë një staf ushtarak shumëpalësh për këtë qëllim”, pohon Silvestri. Duke u nisur nga një bërthamë. Për të zhvilluar më pas projektin mbi një bazë më pak hipotetike.