OPINION nga Mamal Ermaqi/ Pse zgjodha të jem i pasur

 Kliko këtu për të tjera
Voxpress:

Kafka një milion vjeçare që mund të rishkruajë historinë e njerëzimit

29 Shtator 2025, 21:55Histori SHKRUAR NGA REDAKSIA VOX
Një ilustrim se si mund të ketë dukur njeriu Yunxian bazuar në rindërtimin e kafkës

Katie Hunt, CNN

Një kafkë e shtypur keqazi, e zbuluar dekada më parë në një breg lumi në Kinën qendrore, që dikur nuk merrej në konsideratë tani po trondit pemën gjenealogjike të njerëzimit.

Shkencëtarët kanë rindërtuar në mënyrë dixhitale kafkën e shtypur, që mendohet të jetë 1 milion vjet dhe karakteristikat e saj sugjerojnë se fosili i përkiste të njëjtës prejardhje nga një ekzemplar i habitshëm i quajtur “Njeriu Dragua” apo Denisovanët.

Ata ishin një popullsi enigmatike dhe e zbuluar së fundmi e njerëzve prehistorikë me një origjinë të errët. Mosha e kafkës dhe kategorizimi si një paraardhës i hershëm Denisovan do të thotë se grupi e ka origjinën shumë më herët sesa mendohej.

Kafka një milion vjeçare që mund të rishkruajë

Analiza e studiuesve, bazuar në rindërtimin dhe më shumë se 100 fosile të tjera kafkash, ka skicuar gjithashtu një pamje rrënjësisht të ndryshme të evolucionit njerëzor, raportuan ata të enjten në revistën Science.

Rezultatet ndryshojnë ndjeshëm afatin kohor për specie të tilla si tonat, Homo sapiens dhe Homo neanderthalensis. Neandertalët, njerëz arkaikë që jetuan në Evropë dhe Azinë Qendrore para se të zhdukeshin rreth 40 000 vjet më parë, dihet se kanë jetuar së bashku me Denisovanët dhe janë kryqëzuar me ta.

“Kjo ndryshon shumë mënyrën e të menduarit sepse sugjeron që 1 milion vjet më parë, paraardhësit tanë ishin ndarë tashmë në grupe të dallueshme, duke treguar një ndarje evolucionare njerëzore shumë më të hershme dhe më komplekse sesa besohej më parë”, – thotë bashkautori i studimit Chris Stringer, paleoantropolog dhe udhëheqës kërkimor për evolucionin njerëzor në Muzeun e Historisë Natyrore të Londrës.

Gjetjet, nëse pranohen gjerësisht, do ta shtyjnë shfaqjen e specieve tona me 400,000 vjet dhe do ta riformësojnë në mënyrë dramatike atë që dihet për origjinën njerëzore.

Prejardhja e ngatërruar

Kafka është një nga dy ekzemplarët pjesërisht të mineralizuar të zbuluara në vitin 1989 dhe 1990 në një zonë të njohur si Yunxian në Shiyan, e vendosur në provincën Hubei në Kinën qendrore. Një kafkë e tretë e zbuluar aty pranë në vitin 2022 nuk është përshkruar ende zyrtarisht në literaturën shkencore, vuri në dukje Stringer.

“Ne vendosëm ta studiojmë përsëri këtë fosil sepse ka datim të besueshëm gjeologjik dhe është një nga fosilet e pakta njerëzore miliona vjeçare” – tha autori i parë i studimit Xiaobo Feng, një profesor në Universitetin Shanxi në Kinë, në një deklaratë. “Një fosil i kësaj epoke është i rëndësishëm për rindërtimin e pemës sonë familjare.”

Të dyja kafkat Yunxian ishin deformuar nga mijëvjeçarët e kaluar nën tokë, por e dyta, e njohur si Yunxian 2, ishte ruajtur më mirë. Ky ekzemplar formoi bazën e rindërtimit me skanimin CT të përparuar, me imazhe me dritë dhe teknika virtuale për të ndarë kockat nga matrica shkëmbore që i mbështillte ato dhe për të korrigjuar shtrembërimet e natyrshme të fosilit.

Mosha e kafkës, e përcaktuar duke datuar shtresën e sedimentit në të cilën u gjet dhe fosilet e gjitarëve të gjetura në të njëjtën shtresë, i kishte bërë disa ekspertë të besonin se ajo i përkiste Homo erectus, një specie njerëzore më primitive që dihet se ka jetuar në shumë vende të botës në atë kohë. Megjithatë, truri i madh dhe i ulët i Yunxian 2 i ngjante asaj të Homo erectus, por tipare të tjera të kafkës, të tilla si mollëzat e sheshta dhe të cekëta, nuk i ngjanin.

Stringer dhe kolegët e tij arritën në përfundimin se Yunxian 2 i përkiste një paraardhësi të hershëm të “Njeriut Dragua”, i quajtur zyrtarisht Homo longi. Shkencëtarët e identifikuan “Njeriun Dragua” në vitin 2021 nga një kafkë e gjetur në fund të një pusi në Kinën verilindore. Autorët e një studimi të qershorit përdorën ADN-në e lashtë për të lidhur Homo longi me Denisovanët, një popullsi në hije e njohur nga informacioni gjenetik i nxjerrë nga disa fragmente fosile, por që mendohet se ka jetuar në pjesën më të madhe të Azisë.

Kafka një milion vjeçare që mund të rishkruajë

Analiza e fundit sugjeron gjithashtu se fosile të tjera të vështira për t’u klasifikuar të zbuluara në Kinë duhet të grupohen me Homo longi dhe Denisovanët – duke përfshirë edhe fosilet që një ekip tjetër kërkimor i propozoi si një specie e re që ata e quajtën Homo juluensis, një emër që përkthehet përafërsisht si “njeri me kokë të madhe”.

Stringer thotë se fosili i tretë i kafkës Yunxian, pasi studiuesit ta përgatisin dhe ta studiojnë atë në detaje, do t’i mundësojë ekipit të testojë saktësinë e rindërtimit dhe vendosjen e tij brenda pemës familjare njerëzore.

Rishkrimi i historisë

Me gunga dhe kreshta treguese, kafkat janë veçanërisht informuese në studimin e evolucionit njerëzor sepse ato kanë shumë tipare karakteristike, dhe një kafkë është zakonisht mostra që mund të konfirmojë përfundimisht një specie të zbuluar rishtazi.

Duke përdorur informacionin nga rindërtimi i ri dixhital dhe informacionin anatomik nga 104 kafka dhe nofulla në të dhënat fosile njerëzore, Stringer dhe bashkautori i tij Xijun Ni, profesor në Institutin e Paleontologjisë dhe Paleoantropologjisë së Vertebrorëve në Pekin, rindërtuan marrëdhëniet evolucionare midis grupeve të ndryshme duke përdorur një program matematikor të përdorur në biologjinë evolucionare. Ekipi bashkoi atë që njihet si një pemë filogjenetike që tregon se si specie të ndryshme njerëzore mund të kenë ndryshuar nga njëra-tjetra gjatë 1 milion viteve të fundit.

Analiza sugjeron që origjina e Homo sapiens, Denisovanëve dhe Neandertalëve është shumë më e vjetër nga sa mendohej më parë.

Zbulimi sfidon pikëpamjen tradicionale, bazuar në studimet e ADN-së së lashtë, se të tre speciet filluan të ndryshonin nga një paraardhës i përbashkët rreth 700 000 deri në 500 000 vjet më parë megjithëse nuk ka qenë kurrë e qartë se kush ishte kjo specie paraardhëse, ndonjëherë e quajtur “Paraardhësi X”.

Sipas analizës së re, denisovanët dhe njerëzit modernë ndanë për herë të fundit një paraardhës të përbashkët rreth 1.32 milion vjet më parë. Neandertalët u degëzuan nga ajo linjë evolucionare më herët, rreth 1.38 milion vjet më parë, sugjeron studimi. Gjetjet nënkuptojnë se denisovanët janë më të lidhur ngushtë me ne sesa neandertalët, të cilët ishin parë nga shumë si speciet më të afërta simotra të Homo sapiens.

“Ky studim thotë se denisovanët (Homo longi) dhe Homo sapiens janë më të lidhur ngushtë me përjashtimin e neandertalëve. Gjithashtu shkon një hap më tej duke thënë se origjina e të gjitha këtyre grupeve është shumë më e vjetër se sa pritej, rreth dy herë më e vjetër, nëse jo më shumë. Kjo do ta vendoste origjinën e të gjitha këtyre grupeve në kohën e Homo erectus.

Kafka një milion vjeçare që mund të rishkruajë

Në këtë pikë, mendoj se gjëja më e sigurt për të thënë është se grupi Homo longi/Denisovan dhe Homo sapiens (duke përfshirë fosilet shumë arkaike dhe njerëzit modernë) duken më të ngjashëm me njëri-tjetrin sesa me Neandertalët”, thotë McRae.

Nëse koha e treguar në këtë punim është e saktë, McRae tha se kandidati i vetëm për paraardhësin e përbashkët të Homo sapiens, Homo longi dhe Homo neanderthalensis do të ishte Homo erectus. “Në të vërtetë nuk ka një specie tjetër të njohur nga periudha kohore -1.5 milion vjeçare që do të kishte kuptim”.

“Specia njerëzore Homo antecessor dihet se ka jetuar rreth 1 milion vjet më parë, dhe një tjetër, Homo heidelbergensis rreth 700,000 vjet më parë”, shtoi ai.

Studimi ngre një pyetje më të gjerë rreth vendit ku jetonin popullatat paraardhëse të Homo sapiens, Neandertalëve dhe Homo longi: brenda apo jashtë Afrikës, e cila konsiderohet gjerësisht si djepi i njerëzimit, vuri në dukje Stringer.

“Kur fillova të punoja në evolucionin njerëzor për më shumë se 50 vjet më parë, të dhënat e Azisë Lindore ose u margjinalizuan, ose fosilet e saj u konsideruan vetëm si paraardhës të drejtpërdrejtë të banorëve të Azisë Lindore të kohëve të fundit”, tha Stringer. “Por ajo që shohim tani nga Yunxian – dhe nga … shumë vende të tjera – është se Azia Lindore ruan të dhëna thelbësore për fazat e mëvonshme të evolucionit njerëzor.”

Galeria fotografike (
)


Në përputhje me standarded JTI

Video

SHIKO KANALIN NE YOUTUBE
×