Java 4 ditore, vendet që e aplikuan. Çfarë shihet si avantazh? A do aplikohet në mënyrë të përhershme?

Gjermania është vendi më i fundit i testimit për një javë katërditore pune me një projekt të ri pilot që përfshin 45 kompani duke filluar nga ky muaj. Bisedat rreth javës katërditore të punës u ndezën fillimisht nga pandemia COVID-19, me punonjësit dhe punëdhënësit që rimenduan rëndësinë e fleksibilitetit dhe përfitimeve në vendin e punës.

Ideja është e thjeshtë, punonjësit do të punonin katër ditë në javë, ndërkohë që do të paguhen njësoj dhe marrin të njëjtat përfitime, por me të njëjtën ngarkesë pune. Prandaj, kompanitë që reduktojnë javën e tyre të punës do të funksionojnë me më pak takime dhe më shumë punë të pavarur. Sindikatat në të gjithë Europën po bëjnë thirrje që qeveritë të zbatojnë javën katërditore të punës, por cilat vende e kanë përqafuar idenë dhe si po shkon deri tani?

Belgjika u bë vendi i parë në Europë që miratoi ligje për një javë katërditore. Në shkurt 2022, punonjësit belgë fituan të drejtën për të kryer një javë të plotë pune në katër ditë në vend të pesë të zakonshmes pa humbje rroge. Ligji i ri hyri në fuqi më 21 nëntor të vitit të kaluar, duke i lejuar punonjësit të vendosin nëse do të punojnë katër apo pesë ditë në javë.

Që nga 1 shkurti, 45 kompani në Gjermani filluan testimin e javës 4-ditore të punës në një eksperiment që do të zgjasë gjithsej gjashtë muaj. Sipas një sondazhi, 71% e njerëzve që punojnë në Gjermani do të dëshironin vetëm katër ditë në javë. Nëse një masë e tillë do të zbatohet, diskutohet në nivel kombëtar, apo do të ligjërohet nga qeveria, mbetet për t’u parë.

Pas suksesit të programeve të tjera të provës në kontinent, Portugalia ka ndërmarrë hapin dhe i është bashkuar një liste në rritje të vendeve që merren me konceptin e një jave katërditore. 39 kompani private janë regjistruar për të marrë pjesë në këtë iniciativë. Kompanitë që marrin pjesë pritet të ndjekin modelin e pagës për 80% të kohës, në këmbim të një angazhimi për të ruajtur produktivitetin të paktën 100%.

Kompanitë në Mbretërinë e Bashkuar që zhvilluan një provë gjashtëmujore për javën katërditore të punës, tani po planifikojnë ta bëjnë të përhershme, pasi e konsideruan eksperimentin si “jashtëzakonisht të suksesshëm”. Rreth 61 kompani në Mbretërinë e Bashkuar dhe më shumë se 3.300 punonjës u regjistruan për programin. Një shumicë e madhe, rreth 92 % e kompanive që morën pjesë vendosën të mbajnë politikën javore katërditore.

Skocia mori shembull Islandën dhe rezultatet e saj të forta si një arsye të madhe për të shfrytëzuar një shans me javën e punës katërditore. Në Suedi, një javë pune katërditore me pagesë të plotë u testua që në vitin 2015 me rezultate të përziera.

Në vende të tjera si Japonia, janë kompanitë më të mëdha që po hyjnë në këtë territor, pas njoftimit të qeverisë në vitin 2021 të një plani për të arritur një ekuilibër më të mirë punë-jetë në të gjithë vendin. Ka disa arsye që kjo mund të jetë e mirë për vendin, ku vdekja nga puna e tepërt merr shumë jetë.

Në vitin 2019, gjiganti i teknologjisë Microsoft eksperimentoi me modelin duke u ofruar punonjësve fundjavë treditore për një muaj. Lëvizja rriti produktivitetin me 40 për qind dhe rezultoi në punë më efikase. Sipas një sondazhi nga shitësi i softuerëve cloud Qualtrics, 92% e punonjësve amerikanë janë në favor të shkurtimit të javës së punës edhe nëse kjo do të thotë të punosh me orë më të gjata.

Në Kanada, hulumtimi nga agjencia globale e punësimit Indeed zbuloi se 41 % e punëdhënësve kanadezë po shqyrtojnë oraret alternative hibride dhe stilet e reja të punës pas pandemisë COVID-19. Në përgjithësi, java e punës katërditore duket se ngadalë, por me siguri po fiton tërheqje në të gjithë globin, por nëse qeveritë do ta miratojnë përfundimisht idenë, kjo mbetet për t’u parë.