Dinamikat e çifteve në 10 vitet e para të martesës dhe pse janë shtuar divorcet

Entela Resuli*

Greta Hysi, psikologe, ka kryer një studim ku ka marrë në analizë dhjetë vitet e para të martesës. Duke konsultuar shumë burime dhe duke kryer intervista në terren ajo ka mbrojtur doktoraturën mbi këtë temë ku ka marrë në studim këtë periudhë të jetës në çift.

Hysi ka parë dhe vëzhguar se cilat janë sjelljet në çift në këtë kohë dhe çfarë i shtynë ata t’i japin fund premtimit për të qenë pranë njëri-tjetrit në të mirë e në të keqe.

Marrëdhënia mes dy njerëzve që dashurohen nuk qëndron asnjëherë si në ditët e para, kur fluturat ndihen gjithandej. Dashuria zbehet, pasioni po ashtu, dhe ata në një moment mund të kthehen edhe në njerëz të huaj për njëri-tjetrin.

Në gjykatat e vendit çdo ditë shqyrtohen çështje për zgjidhje martese.

31 mijë e 577 çifte i janë drejtuar gjykatës në katër vite për t’i dhënë fund martesës. Shkaqet kryesore mendohet të jenë dhuna në familje, tradhtitë bashkëshortore dhe ekonomia.

Shifrat mund të shprehin një gjendje të lëkundur të familjeve të reja, të cilat nuk e përballojnë dot bashkëjetesën mes tyre dhe i japin fund lidhjes, që në pjesën më të madhe e kanë pranuar me dëshirë.

Një bisedë me psikologen Hysi dhe çfarë po ndodh me familjen, pse ka kaq shumë

Greta Hysi, psikologe

divorce në vendin tonë!

-Greta, vitet e fundit ka një rritje të numrit të divorceve në vendin tonë, e vëreni edhe ju këtë fakt?

Martesa është një marrëdhënie komplekse, dinamikat e të cilës ndryshojnë në faza të ndryshme të saj. Martesa kalon nëpër disa faza. Arsyeja pse këto faza janë kaq të rëndësishme dhe përbëjnë pikat e kthesës për familjen, është fakti se ato ndikojnë në ndryshimin e roleve dhe dinamikave të marrëdhënies midis partnerëve. Gjatë këtyre fazave, partnerët përjetojnë disa ndryshime thelbësore në jetën e tyre, të cilat mund të jenë burime që gjenerojnë konflikte në marrëdhënien në çift, konflikte të cilat mund ta çojnë çiftin drejt divorcit.

Në Shqipëri, sipas burimeve të INSTAT, raportohet se nga 2 2891 martesa të kryera, 3 561 prej tyre përfundojnë në divorc. Treguesi i “zgjidhjes së martesës”, pra divorci, për njëqind martesa është rritur nga 9.6 në 15.6. Në Shqipëri evidentohet gjithashtu një rritje e moshës mesatare të martesës prej dy vitesh për të dyja gjinitë, ku mosha mesatare e martesës për femrat është 23.5 vjeç dhe për meshkujt është 29.1 vjeç.

-Shifrat janë alarmante, dhe ky fenomen njeh vetëm rritje, sipas jush cilat janë shkaqet?

Viti i parë i martesës është identifikuar si periudha më e vështirë për të përshtatur marrëdhënien me partnerin. Edhe nëse partnerët mund të kenë të njëjtën histori kulturore, ata janë rritur në familje me zakone të ndryshme dhe mund të kenë pritshmëri dhe vlera të ndryshme për marrëdhënien. Këto diferenca mund të jenë edhe më të mprehta nëse partnerët vijnë nga kultura të ndryshme dhe mund të nxisin gjenerimin e konflikteve martesore. Zakonisht, partnerët raportojnë se burimet e konfliktit mund të vijnë nga abuzimi verbal dhe fizik, mënyra jo e përshtatshme e komunikimit midis partnerëve, tipare të personalitetit ose sjellje të caktuara nga ana e partnerit/es. Konflikti që ka të bëjë me tendencën për të treguar fuqinë personale, lidhet ngushtësisht me pakënaqësi nga marrëdhënia martesore, ndërsa konflikti që lidhet me marrëdhëniet jashtëmartesore, abuzimin me alkoolin, drogërat dhe lojërat e fatit lidhet ngushtësisht me divorcin midis partnerëve.

-Ju keni studiuar konfliktet në çift në dekadën e parë të martesës, çfarë keni hasur në studimin tuaj?

Qëllimi i këtij studimi ishte që të shpjegonte efektin që ka mënyra sesi individi i zgjidh konfliktet në çift në incidencën e somatizimeve gjatë dekadës së parë të martesës. Menaxhimi i konfliktit në çiftet e martuara është një angazhim shumë i rëndësishëm për të mbajtur një martesë të shëndetshme. Rezultatet e studimit tregojnë se konflikti ka një ndikim të rëndësishëm në shëndetin fizik dhe emocional tek individët në dekadën e parë të martesës dhe përcakton trajektoren e marrëdhënies në çift. Një rol shumë të rëndësishëm në përballjen me konfliktin në çift luan komunikimi midis partnerëve. Mënyra sesi partnerët komunikojnë me njëri-tjetrin përcakton drejtimin e zgjidhjes së konfliktit. Mënyra e komunikimit mund ta përkeqësojë ose mund ta përmirësojë situatën konfliktuale. Kryesisht, gjatë diskutimit të një situate konfliktuale, problemet dhe pengesat në komunikim, mund të shndërrohen në një çështje më vete për konflikt.

-A është e vërtetë që kriza e parë në çift vjen në vitin e shtatë?

Sipas Kreider & Fields (2001), martesat përfundojnë në divorc në fund të vitit të shtatë ose të tetë dhe kohëzgjatja mesatare e të gjitha martesave që përfundojnë në divorc është tetë vjet. Nëse i referohemi të dhënave të këtij studimi, mund të thuhet se dekada e parë e martesës është periudha kohore ku partnerët vendosin nëse do të pranojnë diferencat dhe limitet e njëri-tjetrit apo do të ndërpresin marrëdhënien. Divorci mund të vijë në faza të mëvonshme të martesës dhe ndarja aktuale reflekton konfliktin që ka filluar në fazat më të hershme të saj.

-Sa shpejt mbaron “mjalti” në një lidhje në çift?

Sipas studimeve që synojnë të masin trajektoret e ndryshimit të cilësisë së marrëdhënies martesore në dhjetë vitet e para të saj, thuhet se rënia e parë në kurbën e marrëdhënies është në vitet e para të martesës, e cila mbështet efektin “e përfundimit të muajit të mjaltit”. Ndërsa rënia tjetër në kurbën e kësaj marrëdhënie, ndodh në vitin e tetë të martesës, rezultat ky që mbështet sërish konceptin e “krizës së vitit të shtatë” të martesës.

-Çfarë vjen pas tij?

Të gjitha marrëdhëniet e rëndësishme sociale përbëhen nga ndërveprime komplekse të cilat mund të jenë problematike ose mbështetëse. Edhe martesa si një nga marrëdhëniet më të rëndësishme sociale, përmban si konfliktin ashtu edhe mbështetjen, si reciprocitetin ashtu edhe armiqësinë, si kënaqësinë ashtu edhe frustrimin. Të njëjtët faktorë që mbajnë lidhur marrëdhënien midis partnerëve, mund të jenë edhe faktorët më kritikë të mungesës së mirëqenies psikologjike midis tyre. Nëse partnerët ndajnë interesa dhe qëllime të përbashkëta, ruajnë angazhimin dhe përkushtimin ndaj njëri-tjetrit dhe ndaj gjërave që ata kanë ndërtuar bashkë, atëherë marrëdhënia në çift do të jetë po aq e ëmbël sa edhe muaji i mjaltit.

 – Pse lindin konfliktet e para?

Zakonisht, individët vlerësojnë tre faktorë kryesorë në një marrëdhënie: mbështetjen materiale, mbështetjen sociale dhe emocionale dhe interesat e përbashkëta. Marrëdhëniet sociale, qofshin ato miqësore apo martesore, janë shumë komplekse. Pavarësisht faktit se individët e përfshirë në një marrëdhënie mund të kenë shumë gjëra të përbashkëta, ata mund të ndryshojnë në shumë aspekte nga njëri-tjetri. Konflikti mund të ndodhë kudo dhe kurdo në një marrëdhënie të ngushtë. Afërsia në marrëdhënie dhe konflikti lidhen pozitivisht me njëri-tjetrin. Sa më e afërt të jetë marrëdhënia, aq më shumë mundësi ka që të ndodhin konflikte. Konflikti në një marrëdhënie martesore është një luftë për status dhe autoritet. Konfliktet në çift ndryshojnë shumë nga njëri-tjetri dhe shumica prej tyre lidhen kryesisht me vështirësi dhe probleme në komunikim. Për këtë arsye, është shumë e vështirë që të përcaktosh se kush e inicioi konfliktin dhe se kush mund të fajësohet për të.

-A ka raste kur nga një situatë banale mund të shkohet në divorc?

Martesa është një marrëdhënie komplekse. Shumica e individëve përmbushin nëpërmjet martesës nevojat e tyre psikologjike, emocionale, materiale dhe seksuale. Jeta martesore është shumë e ndryshme nga të jetuarit vetëm. Në martesë, individi duhet të përmbushë një sërë detyrimesh. Individët e martuar nuk kanë përgjegjësi vetëm për veten e tyre por edhe për partnerin/en, fëmijët, ose persona të tjerë. Tranzicioni nga lidhja në martesë është një sfidë shumë e madhe për të dy partnerët. Në martesë, aktivitetet e kohës së lirë duhet të planifikohen me personin tjetër, ndarja e punëve të shtëpisë nuk mund të jetë spontane, përgatitja e 1095 vakteve në vit me një buxhet të kufizuar përbën me të vërtetë një sfidë të madhe për të dy partnerët. Partnerët presin nga martesa e tyre që t’u ofrojë mbështetje emocionale, dashuri dhe afeksion, siguri dhe stabilitet, miqësi dhe përmbushje seksuale dhe materiale. Nëse këto pritshmëri nuk përmbushen, kjo mund të çojë në zhgënjim shumë të madh midis partnerëve dhe në një arsye legjitime për divorc.

-Mund ta na tregosh shkakun me qesharak të një divorci, nëse ke hasur një të tillë?

Nuk besoj se ka një shkak të vetëm që çon në divorc, apo një ngjarje a situatë të izoluar që mund të shkaktojë divorcin. Besoj se ekzistojnë shumë faktorë, shpeshherë të akumuluar, të thënë e të pathënë, të patrajtuar, që mund të nxisin kalvarin drejt divorcit. Martesa është një ngjarje jetësore shumë e rëndësishme, që shënon pikën e kthesës drejt një stadi të ri zhvillimi ose drejt një cikli të ri jetësor. Kjo fazë e re i vendos të dy partnerët përballë disa kërkesave specifike dhe përballë nevojës për t’u përshtatur dhe për të ndryshuar. Ndonjëherë këto kërkesa mund të jenë të njëjta për të dy partnerët, dhe ndonjëherë mund të jenë shumë specifike dhe të ndryshme. Këto kërkesa specifike dhe nevoja për t’u përshtatur ose ndryshuar, mund të ndikojnë drejtpërsëdrejti në nivelin e kënaqësisë së partnerëve, në cilësinë e marrëdhënies dhe drejtimin që do të marrë martesa e tyre .

*'Dhoma e Rrëfimit' rubrikë ekskluzive e Vox News.

***

©Copyright Vox News
Ky artikull është ekskluziv i Vox News, gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, "Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to". Shkrimi mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar Vox News dhe në fund të vendoset linku i burimit, në të kundërt çdo shkelës do të mbajë përgjegjësi sipas Nenit 178 të Ligjit Nr/ 35/2016.